ระบบการรับความรู้สึกทั้ง 7 ของคนเรามีอะไรบ้างนะ ?

ระบบการรับความรู้สึกทั้ง 7 ของคนเรามีอะไรบ้างนะ?

คุณพ่อคุณแม่หลายๆท่านคงเคยได้เห็นหรือได้ยินมาบ้างใช่มั้ยคะว่า เด็กในช่วง 3 ปีแรกควรเล่น Sensory Play และเด็กควรส่งเสริม กิจกรรมที่เน้น Sensory Motor Sensory Play นั้นไม่ได้มีเพียงแค่ระบบการรับสัมผัส เพียงอย่างเดียวเท่านั้นนะคะ การเรียนรู้ในระบบการรับความรู้สึกอื่นๆก็มีความสำคัญกับเด็กๆเช่นกันค่ะ ก่อนที่จะมาลงลึกถึงกิจกรรมหรือการเล่นเพื่อส่งเสริมระบบรับความรู้สึก เรามาทำความเข้าใจกับ. ระบบการรับความรู้สึกของเราทั้ง 7 ระบบ ว่าแต่ระบบคืออะไร มีหน้าที่อะไร ทำงานแบบไหน มีประโยชน์อย่างไร แต่ละระบบเชื่อมโยงกับพฤติกรรมและการเรียนรู้ของเด็กอย่างไร เพราะแต่ละระบบก็ช่วยกระตุ้นและส่งเสริมการทำงานของสมองของเด็กไม่มากไม่น้อยไปกว่ากัน ทุกระบบมีความสำคัญต่อการเรียนรู้รวมถึงพฤติกรรมที่เด็กๆตอบสนองออกมา โดยไม่อยากให้มองข้ามไปซักระบบเดียวเลยค่ะ เพราะหากระบบใดระบบหนึ่งทำงานอย่างไม่สมบูรณ์ก็ขาดสมดุลย์หรือเป็นปัญหาได้แต่วันนี้เรามาทำความเข้าใจพื้นฐานเบื้องต้นกันก่อนไปดูกันค่ะว่าเราเรียนรู้โลกใบนี้จากการรับความรู้สึกอะไรกันบ้าง...

ระบบประสาทรับความรู้สึก

โดยปกติเราจะรู้จักระบบรับความรู้สึกทั้ง 5 ได้แก่ตา(Visual) หู(Auditory) จมูก(Olfactory) ลิ้น(Gustatory) ผิวหนัง(Tactile) ซึ่งความรู้สึกพื้นฐานทั้ง 5 นี้ช่วยให้เราเข้าใจสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรา

ในทางทฤษฎีของ SI เรามีเพิ่มมาอีก 2 ระบบซึ่งเป็นระบบที่สำคัญมากต่อพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กคือการรับความรู้สึกจากการทรงตัว (Vestibular) และการรับความรู้สึกจากเอ็นกล้ามเนื้อข้อต่อ (Proprioceptive) ซึ่งเป็นการรับความรู้สึกจากอวัยวะที่ทำหน้าที่รับความรู้สึกภายในตัวเรา

1. Touch Sense (Tactile): ระบบกายสัมผัส

ระบบประสาทความรู้สึกกายสัมผัสรับสิ่งเร้าความรู้สึกผ่านผิวหนัง มีพัฒนาการของระบบรับสัมผัสเกิดก่อนระบบอื่นๆ จากการสร้างสัมพันธภาพระหว่างแม่-ลูก ที่ให้ความรู้สึกมั่นคงอบอุ่นปลอดภัย มีความเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมและการแสดงออกทางอารมณ์ของคน พัฒนาการด้านสติปัญญา การดูดการรับประทานอาหาร(เลือกรับประทานอาหารบางชนิด)

2. Proprioceptive: ระบบเอ็นกล้ามเนื้อข้อต่อ

Body position senses รับรู้ตำแหน่งและการเคลื่อนไหวผ่านกล้ามเนื้อเอ็นข้อต่อ ซึ่งจะตอบสนองต่อการเคลื่อนไวที่เด็กทำเอง ช่วยให้ร่างกายรับรู้ถึงความสัมพันธ์กับที่ว่างรู้ว่าส่วนของร่างกายสัมพันธ์กับส่วนอื่นๆอย่างไร ทำให้รับรู้ส่วนของร่างกายโดยไม่ต้องมองว่าจะเคลื่อนไหวอย่างไร ซึ่งช่วยในการกะประมาณแรงที่ต้องใช้อย่างเหมาะสมกับกิจกรรม/งานต่างๆหรือกับอุปกรณ์หรือสิ่งของ มีส่วนสำคัญต่อการรับรู้ร่างกายตนเองซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญทำให้เด็กมีทักษะการคิดและวางแผนการเคลื่อนไหว

3. Vestibular: ระบบการทรงตัว

The movement and balance sense จะมี receptor อยู่ที่หูชั้นในผ่านการรับรู้การเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของศรีษะทำให้รับรู้และปรับการเคลื่อนไหวส่วนของร่างกายในทิศทางต่างๆที่สัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของศรีษะได้ ซึ่งช่วยในการรักษาสมดุลของร่างกายเมื่อมีการปรับเปลี่ยนการทรงท่าหรือเปลี่ยนสมดุลของร่างกายทำให้การเคลื่อนไหวนั้นนุ่มนวลมีสมดุลที่ดีการทำกิจกรรมต่างๆในชีวิตประจำวัน เป็นพื้นฐานของสหสัมพันธ์ของร่างกายสองด้าน และมีผลต่อระดับการตื่นตัว

4. Auditory: ระบบการได้ยิน

receptor อยู่ที่หู ช่วยให้เราได้ยินสิ่งต่างๆในสิ่งแวดล้อม นอกจากนั้นยังรับรู้ทิศทางของเสียงรับรู้และแยกแยะว่าเสียงนั้นคือเสียงอะไรการรับรู้เสียงต่างๆทำให้เราเรียนรู้เข้าใจเสียงสัญญาณเตือนต่างๆรู้ว่าเสียงแบบไหนอันตรายต่อร่างกาย ทั้งยังรับรู้ระดับเสียง/ความดัง เพื่อประมวลผลสิ่งที่ได้ยินออกมาเป็นความเข้าใจจากการฟังได้

5. Visual: ระบบการมองเห็น

Receptor อยู่ที่ตา ซึ่งช่วยให้เรามองเห็นสิ่งต่างๆและเรียนรู้โลกใบนี้จากการมอง ทำให้แยกแยะความแตกต่างความเหมือน/ความต่างของสิ่งของต่างๆ และจดจำรูปภาพสัญลักษณ์ตัวอักษรต่างๆได้ รวมถึงทำให้เราสามารถควบคุมการกรอกตามองตามวัตถุที่เคลื่อนไหวไปมาได้ และกะระยะสิ่งที่เรามองเห็นได้

6. Gustatory: ระบบการรับรส

Receptor คือลิ้น ลิ้นจะช่วยให้เรารับรสต่างๆเช่นหวานขมเปรี้ยวเค็มได้ ทำให้รู้ว่าอาหารจานนี้รสชาติดีอร่อยกลมกล่อม จากรสชาติอาหารที่ทานเข้าไป ทำให้เรารู้ว่าอะไรทานได้ทานไม่ได้

7. Olfactory: ระบบการรับกลิ่น

Receptor คือจมูก จมูกช่วยดมกลิ่นต่างๆทำให้เราเรียนรู้และสำรวจสิ่งต่างๆบนโลกใบนี้ด้วยการดมกลิ่น

กลิ่นหอมจะช่วยให้เรารู้สึกดีกลิ่นบางกลิ่นช่วยให้สดชื่นบางกลิ่นดมแล้วรู้สึกผ่อนคลาย กลิ่นบางกลิ่นเหม็นฉุนทำให้เรารู้สึกไม่ชอบและบางกลิ่นก็ทำให้เรารู้ว่าดมแล้วอาจเกิดอันตรายต่อร่างกายเราได้เช่นกลิ่นสารเคมีกลิ่นควันเป็นต้น กลิ่นนั้นเชื่อมโยงกับความทรงจำเวลาที่เราได้กลิ่นอะไรเรามักจะนึกถึงตอนที่เราได้กลิ่นนั้นๆได้